Zezwolenia EKMT/CEMT: Czym są? | Transport Międzynarodowy poza UE

Zezwolenia EKMT/CEMT: Twój Przewodnik po Transporcie Międzynarodowym poza Unią Europejską

W świecie międzynarodowego transportu drogowego, obok Licencji Wspólnotowej uprawniającej do przewozów w Unii Europejskiej, kluczową rolę odgrywają Zezwolenia EKMT/CEMT. Jest to dokument niezbędny dla firm, które planują transport międzynarodowy rzeczy do krajów nienależących do UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), a będących członkami Międzynarodowego Forum Transportu (ITF), dawniej znanego jako Europejska Konferencja Ministrów Transportu (EKMT). W Polsce za wydawanie i zarządzanie tymi zezwoleniami odpowiada Główny Inspektorat Transportu Drogowego (GITD).

Co to jest Zezwolenie EKMT/CEMT?

Zezwolenie EKMT/CEMT (z ang. European Conference of Ministers of Transport / Conférence Européenne des Ministres des Transports, obecnie część International Transport Forum - ITF) to wielostronne zezwolenie na wykonywanie międzynarodowego, zarobkowego przewozu drogowego rzeczy. Jego głównym celem jest uproszczenie i ułatwienie transportu pomiędzy państwami członkowskimi EKMT, eliminując konieczność uzyskiwania oddzielnych zezwoleń dwustronnych lub tranzytowych dla każdej podróży.

Kiedy jest potrzebne zezwolenie EKMT/CEMT?

Zezwolenia EKMT/CEMT są niezbędne, gdy polski przewoźnik planuje transport do lub przez kraje, które nie są członkami UE/EOG, ale należą do systemu EKMT. Przykładami takich państw są m.in. Wielka Brytania, Ukraina, Turcja, kraje Bałkanów Zachodnich (jak Serbia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia Północna, Albania), Mołdawia, a także Federacja Rosyjska czy Białoruś (choć przewozy do ostatnich dwóch mogą być obecnie bardzo mocno ograniczone lub niemożliwe ze względu na sytuację geopolityczną i sankcje).

Specyfika i Rodzaje Zezwoleń EKMT/CEMT – Kluczowe Różnice

System EKMT/CEMT charakteryzuje się kilkoma kluczowymi cechami, które odróżniają go od licencji wspólnotowej i tradycyjnych zezwoleń dwustronnych:

- Wielostronność i Elastyczność: W przeciwieństwie do zezwoleń dwustronnych (które uprawniają tylko do przewozu między dwoma konkretnymi krajami), zezwolenie EKMT uprawnia do wykonywania nieograniczonej liczby przewozów dwustronnych i tranzytowych pomiędzy dowolnymi dwoma państwami członkowskimi EKMT, a także do przewozów trójstronnych (cross-trade), czyli między dwoma krajami członkowskimi EKMT, z których żaden nie jest krajem zarejestrowania pojazdu. To czyni je niezwykle cennym narzędziem w globalnym łańcuchu dostaw.
    
- Kontyngenty i Limitowana Pula: Zezwolenia EKMT są przyznawane w ograniczonych rocznych kontyngentach dla każdego kraju członkowskiego. Oznacza to, że ich liczba jest limitowana i są one bardzo poszukiwane przez przewoźników. W Polsce pula zezwoleń EKMT jest rozdzielana przez GITD, często w drodze konkursów lub na podstawie ustalonych kryteriów.
    
- Wymogi Ekologiczne Pojazdów (Normy EURO): To jeden z najważniejszych aspektów zezwoleń EKMT. Mogą z nich korzystać wyłącznie pojazdy spełniające określone, wysokie normy emisji spalin, np. EURO V bezpieczny, EURO VI bezpieczny, czy "zielony" (Green) lub "bezpieczny i zielony" (Greener and Safe). Każde zezwolenie jest przypisane do określonej normy ekologicznej, a pojazd musi posiadać odpowiedni Certyfikat Zgodności z Normami Emisji Spalin (Certyfikat EURO), który musi znajdować się w pojeździe podczas wykonywania przewozu. Certyfikaty te są zazwyczaj wydawane przez producenta pojazdu lub jego autoryzowanego przedstawiciela i są bezterminowe dla danego pojazdu, ale zawsze muszą być aktualne. Warto pamiętać, że wymagane są one zazwyczaj dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony (DMC). Różne typy zezwoleń (zielone, bezpieczne, EURO V, EURO VI) mają też różne zastosowanie; zezwolenia o wyższej kategorii ekologicznej mogą być używane tam, gdzie wymagane są niższe normy, ale nie odwrotnie. Oznaczenie "bezpieczny" w kontekście zezwolenia oznacza spełnienie dodatkowych wymogów technicznych, takich jak odpowiednie systemy hamowania (np. ABS, EBS) czy limity hałasu.
    
- Karnet EKMT (Książka Podróży): Do każdego zezwolenia EKMT dołączony jest specjalny karnet podróży (logbook). Kierowca ma obowiązek skrupulatnego i prawidłowego wypełniania tego karnetu dla każdej wykonanej podróży (z załadunkiem i bez). Musi on być przechowywany w pojeździe i okazywany na każde żądanie służb kontrolnych. Prawidłowe prowadzenie karnetu jest kluczowe, a błędy mogą skutkować karami lub nawet utratą zezwolenia. Karnet powinien być wypełniany czytelnie, zazwyczaj w języku angielskim lub francuskim, choć często dopuszczalny jest również język polski. Wszelkie korekty muszą być wykonane w sposób czytelny, z wyraźnym skreśleniem błędu i podpisem kierowcy. W przypadku zgubienia lub kradzieży karnetu należy niezwłocznie zgłosić to właściwym organom.

- Pojazdy Ciągnione: Warto pamiętać, że nie tylko pojazd silnikowy, ale także przyczepy i naczepy muszą spełniać określone normy techniczne i bezpieczeństwa, potwierdzone odpowiednimi dokumentami. Niektóre zezwolenia, zwłaszcza te z oznaczeniem "bezpieczny", mogą wymagać posiadania certyfikatów bezpieczeństwa również dla pojazdu ciągniętego.

Państwa Członkowskie Systemu EKMT/CEMT

System EKMT/ITF zrzesza obecnie następujące państwa, które podpisały porozumienie w sprawie międzynarodowego transportu drogowego rzeczy:

Albania, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Gruzja, Hiszpania, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia Północna, Malta, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Należy pamiętać, że nawet jeśli kraj jest członkiem EKMT, mogą istnieć pewne ograniczenia w ruchu zezwoleń, np. niektóre zezwolenia EKMT mogą być nieważne na terytorium konkretnych państw (np. "bez Rosji", "bez Białorusi" itp.), co jest zawsze wyraźnie zaznaczone na samym zezwoleniu. System EKMT/CEMT jest elastyczny i może szybko reagować na zmiany polityczne czy gospodarcze, wprowadzając tymczasowe lub stałe ograniczenia w użyciu zezwoleń dla konkretnych krajów. Zawsze należy to sprawdzić, planując trasę, i na bieżąco śledzić komunikaty GITD/ITF.

Kto musi posiadać Zezwolenie EKMT/CEMT i kto je wystawia?

Zezwolenie EKMT/CEMT jest wymagane dla polskich przedsiębiorców transportowych wykonujących zarobkowe przewozy drogowe rzeczy do, z lub przez terytorium krajów członkowskich EKMT, które nie należą do UE/EOG. Należy pamiętać, że aby w ogóle móc ubiegać się o zezwolenie EKMT, firma musi posiadać ważne zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, a w większości przypadków również licencję wspólnotową.

Organem odpowiedzialnym za wydawanie i zarządzanie zezwoleniami EKMT/CEMT w Polsce jest Główny Inspektorat Transportu Drogowego (GITD). To właśnie do GITD składa się wnioski o przydział tych zezwoleń.

Jak uzyskać Zezwolenie EKMT/CEMT? (Wymogi i Procedura)

Proces uzyskania zezwolenia EKMT/CEMT różni się od standardowego wnioskowania o licencję wspólnotową, głównie ze względu na limitowaną pulę. Co roku GITD ogłasza nabór wniosków, a przydział odbywa się często w trybie konkursowym, na podstawie spełnienia określonych kryteriów i oceny dotychczasowej działalności przewoźnika.

Kluczowe wymogi, które trzeba spełnić, aby ubiegać się o zezwolenia EKMT/CEMT, to:

a) Posiadanie ważnego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego (tzw. Licencja Krajowa), które jest fundamentalnym wymogiem dla każdej firmy transportowej w Polsce. Ponieważ jednak zezwolenia EKMT/CEMT służą do realizacji przewozów międzynarodowych, w większości przypadków oczekuje się również posiadania licencji wspólnotowej, która potwierdza uprawnienia przewoźnika do wykonywania transportu zarobkowego na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jest to praktycznie niezbędne, aby spełnić kryteria i sprostać wymaganiom konkursowym GITD.

b) Spełnianie rygorystycznych norm ekologicznych EURO przez pojazdy. Należy dysponować pojazdami o odpowiedniej klasie emisji spalin (np. EURO V lub EURO VI) i posiadać ważne certyfikaty potwierdzające tę normę.

c) Dobra kondycja finansowa i reputacja: Podobnie jak w przypadku innych licencji transportowych, firma musi wykazywać stabilną sytuację finansową i brak poważnych naruszeń przepisów.

d) Aktywność w przewozach międzynarodowych: GITD może brać pod uwagę dotychczasową aktywność firmy w przewozach międzynarodowych oraz sposób wykorzystania poprzednio przyznanych zezwoleń.

Procedura Uzyskania Zezwolenia EKMT/CEMT:

- GITD publikuje komunikat o naborze wniosków na dany rok (zazwyczaj pod koniec poprzedniego roku lub na początku bieżącego).
- Przedsiębiorcy składają wnioski wraz z wymaganymi dokumentami (m.in. kopiami licencji, certyfikatami EURO pojazdów, oświadczeniami o zdolności finansowej i dobrej reputacji).
- GITD dokonuje oceny wniosków i przydziela zezwolenia w ramach dostępnego kontyngentu.
- Po otrzymaniu decyzji o przydziale, przewoźnik wnosi jednorazową opłatę za wydanie zezwolenia.

Ile Kosztuje Zezwolenie EKMT/CEMT i Jakie są Ważne Zasady?

Koszty zezwolenia EKMT/CEMT są stałe dla rocznego okresu i wynoszą 1 800 zł za jedno zezwolenie roczne. Dodatkowo, może być wymagana opłata za certyfikaty EURO dla pojazdów.

Ważna adnotacja: Podane koszty są aktualne na czerwiec 2025 roku. Pamiętaj jednak, że przepisy i opłaty mogą ulec zmianie. Zawsze zalecamy weryfikację aktualnych stawek bezpośrednio na oficjalnej stronie internetowej Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (GITD) lub poprzez bezpośredni kontakt z urzędem przed złożeniem wniosku.

Ważne zasady i ograniczenia:

- Zakaz kabotażu: Zezwolenia EKMT/CEMT nie uprawniają do wykonywania przewozów kabotażowych (transportu wewnętrznego) na terytorium innego państwa członkowskiego EKMT. Oznacza to, że polski przewoźnik, mając zezwolenie EKMT, nie może np. przewozić towarów między dwoma miastami w Turcji.
- Obowiązek posiadania karnetu: Jak wspomniano, prawidłowo wypełniony karnet (książka podróży) jest obowiązkowy dla każdego kursu i musi być w pojeździe. Jego brak lub nieprawidłowe wypełnienie może skutkować wysokimi karami finansowymi, a nawet zatrzymaniem pojazdu.
- Ważność: Zezwolenia EKMT są zazwyczaj ważne przez okres jednego roku kalendarzowego.
- Konsekwencje naruszeń: Rażące lub powtarzające się naruszenia przepisów dotyczących zezwoleń EKMT/CEMT (np. nieprawidłowe użycie, brak karnetu, przekroczenie limitów) mogą prowadzić do nałożenia wysokich kar, czasowego zawieszenia lub trwałego cofnięcia uprawnień do korzystania z tych zezwoleń, a nawet wykluczenia firmy z przyszłych naborów.

Podsumowanie

Zezwolenie EKMT/CEMT to kluczowe narzędzie dla polskich firm transportowych, które chcą rozszerzyć swoją działalność poza rynki Unii Europejskiej i realizować zgodnie z prawem międzynarodowe przewozy drogowe. Jego posiadanie otwiera drogę do lukratywnych rynków wschodnich i bałkańskich. Ze względu na limitowany charakter i rygorystyczne wymogi, proces jego uzyskania wymaga starannego przygotowania i stałego przestrzegania wszystkich zasad. Zawsze zalecamy bieżące śledzenie komunikatów Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego i bezpośredni kontakt z urzędem w celu uzyskania najbardziej aktualnych informacji dotyczących naboru wniosków, kontyngentów i wymagań dotyczących zezwoleń EKMT/CEMT.