Zezwolenia Kat. I i II na Przejazd Nienormatywny | Zastosowanie

Zezwolenie Kategorii I i II na Transport Ponadgabarytowy: Podstawy i Praktyka

Nienormatywny przewóz to złożone przedsięwzięcie, wymagające nie tylko specjalistycznego sprzętu i doświadczenia, ale przede wszystkim odpowiednich zezwoleń. W Polsce system zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych jest precyzyjnie uregulowany, a jego zrozumienie to klucz do legalnego i bezpiecznego przewozu nietypowych ładunków. Ten artykuł skupia się na zezwoleniach Kategorii I i II, które są często pierwszymi, z jakimi stykają się przewoźnicy i stanowią podstawę do zrozumienia całego systemu zezwoleń.

Co to jest pojazd nienormatywny w kontekście Kategorii I i II?

Zgodnie z polskimi przepisami (głównie Ustawa Prawo o ruchu drogowym), pojazd staje się nienormatywny, gdy wraz z ładunkiem (lub sam, jeśli jest konstrukcyjnie nietypowy) przekracza określone normy dotyczące wymiarów lub masy.

Standardowe wymiary, których przekroczenie klasyfikuje pojazd jako nienormatywny:

- Długość: 16,5 m (ciągnik siodłowy + naczepa), 12 m (pojedynczy pojazd), 18,75 m (pojazd z przyczepą).
- Szerokość: 2,55 m (lub 2,60 m dla izoterm i chłodni).
- Wysokość: 4,0 m.
- Rzeczywista Masa Całkowita (RMC): do 40 ton, choć precyzyjne wartości zależą od liczby i rozmieszczenia osi (np. do 42 ton dla niektórych zestawów 5-osiowych).
- Naciski osi: Przekroczenie dopuszczalnych wartości (np. 11,5 tony na oś napędową, 10 ton na pozostałe osie).

Zezwolenia Kategorii I i II obejmują przypadki, w których te przekroczenia są stosunkowo niewielkie w porównaniu do wyższych kategorii, jednak nadal wymagają one formalnego zezwolenia.

1) Zezwolenie Kategorii I: Gdy liczą się naciski osi

Zezwolenie Kategorii I jest często niedoceniane, a jednocześnie jest to jedno z najczęściej wymaganych zezwoleń w codziennej pracy firm transportowych. Nie dotyczy ono spektakularnych, gigantycznych ładunków, lecz przede wszystkim nadmiernych nacisków osi lub rzeczywistej masy całkowitej, przy jednoczesnym zachowaniu standardowych (lub zbliżonych do standardowych) wymiarów pojazdu i ładunku.

a) Charakterystyka i zastosowanie

- Główne kryterium: Pojazd lub zespół pojazdów przekracza dopuszczalne naciski osi lub rzeczywistą masę całkowitą, ale nie przekracza wymiarów określonych dla zezwolenia kategorii II (czyli jest nie szerszy niż 3,2 m, nie dłuższy niż 15 m dla pojedynczego pojazdu i 23 m dla zespołu pojazdów, i nie wyższy niż 4,3 m).

- Najczęstsze przypadki: Transport ciężkich maszyn (np. spycharek, ładowarek), kontenerów z ciężkim ładunkiem sypkim, elementów betonowych, gdzie waga zestawu przekracza dopuszczalny limit dla danej konfiguracji osi, a rozłożenie masy powoduje nadmierne obciążenie poszczególnych osi.

b) Organ wydający: Zarządca drogi, po której ma odbywać się ruch. Oznacza to, że jeśli trasa przebiega tylko drogami gminnymi, wniosek składa się do zarządcy drogi gminnej. Jeśli trasa obejmuje drogi krajowe, właściwym organem jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). W praktyce, jeśli przewóz odbywa się na drogach zarządzanych przez różne podmioty, konieczne jest uzyskanie zezwoleń od każdego z nich lub od zarządcy właściwego dla punktu startowego, jeśli trasa obejmuje drogi krajowe.

c) Okres ważności: Zezwolenie to może być wydane na dłuższy okres, co jest bardzo korzystne dla firm regularnie wykonujących podobne transporty. Dostępne są opcje na 12 lub 24 miesiące.

d) Opłata: Niezmiennie wynosi 100 zł, co czyni je stosunkowo przystępnym cenowo.

e) Wymogi i pilotaż: Zazwyczaj nie wymaga dodatkowego pilotażu ani specjalnych zabezpieczeń poza standardowym oznakowaniem pojazdu nienormatywnego (tablice, światła).

Przykład z praktyki branżowej gdzie wymagane jest Zezwolenie Kategorii I

Firma ZTE PL, znana z realizacji dużych projektów infrastrukturalnych, często mierzy się z wyzwaniem transportu ciężkiego sprzętu, który idealnie pasuje do profilu zezwolenia Kategorii I. Przykładem może być nienormatywny transport kruszarki mobilnej o masie własnej około 35 ton. Kruszarka ta, mimo że mieści się w standardowych wymiarach drogowych (np. szerokość 2,55 m, wysokość około 3,5 m), po załadowaniu na naczepę niskopodwoziową, generuje rzeczywistą masę całkowitą zestawu drogowego przekraczającą 40 ton. Taki ciężar powoduje, że naciski na poszczególne osie zestawu przekraczają dopuszczalne normy, co wymaga uzyskania zezwolenia Kategorii I.

2) Zezwolenie Kategorii II: Pierwsze wyzwania gabarytowe

Zezwolenie Kategorii II to krok dalej, jeśli chodzi o gabaryty. Jest ono przeznaczone dla ładunków, które nie są jeszcze ekstremalnie duże, ale już przekraczają standardowe wymiary dopuszczalne dla pojazdów na drogach publicznych.

Charakterystyka i zastosowanie

a) Kryteria wymiarowe (przekroczenie jednego lub więcej z poniższych, bez przekraczania następnej kategorii):

- Szerokość: do 3,2 m (więcej niż standardowe 2,55 m/2,60 m).
- Długość: do 15 m dla pojedynczego pojazdu i do 23 m dla zespołu pojazdów.
- Wysokość: do 4,3 m.
- Rzeczywista masa całkowita: Nie przekracza wartości określonych dla wyższych kategorii oraz nacisków osi określonych dla Kat. V, VI lub VII.
- Naciski osi: Muszą mieścić się w wartościach dopuszczalnych dla danej drogi (nie mogą przekraczać norm dla kategorii I, V, VI, VII).

b) Organ wydający: Starosta właściwy ze względu na miejsce rozpoczęcia przewozu. W przypadku przewozów międzynarodowych, zezwolenie wydaje naczelnik urzędu celno-skarbowego właściwy ze względu na miejsce przekroczenia granicy.

c) Okres ważności: Podobnie jak Kategoria I, zezwolenie może być wydane na dłuższy okres, co ułatwia planowanie i regularne przewozy.

d) Opłata: Jest wyższa niż dla Kategorii I i zależy od okresu ważności: od 200 zł (za miesiąc) do 2000 zł (za 24 miesiące).

e) Czas oczekiwania: Zazwyczaj zezwolenie wydawane jest w ciągu do 7 dni roboczych od złożenia kompletnego wniosku.

f) Wymogi i pilotaż: Transporty w tej kategorii często wymagają już pilotażu, zwłaszcza gdy szerokość przekracza 3,0 metra lub długość zespołu pojazdów przekracza 23 metry. Jeden samochód pilotujący jest wówczas obligatoryjny, aby ostrzegać innych uczestników ruchu i dbać o płynność przejazdu.

Przykład z praktyki branżowej gdzie wymagane jest Zezwoelnie Kategorii II

Firma JKG Transport, specjalizująca się w transporcie różnorodnych ładunków przemysłowych, często realizuje przewozy, które idealnie pasują do profilu zezwolenia Kategorii II. Przykładem może być nienormatywny transport suszarni przemysłowej, której gabaryty wynoszą około 3,1 metra szerokości, 3,9 metra wysokości, a masa całkowita zestawu z ładunkiem mieści się w granicach 25 ton. Kluczowym elementem kwalifikującym ten transport do Kategorii II jest jego szerokość, która przekracza standardowe 2,55 metra, ale mieści się w granicach do 3,2 metra. Ze względu na tę szerokość, konieczny jest pilotaż przez jeden samochód towarzyszący, który informuje nadjeżdżających kierowców o szerokim ładunku i pomaga w bezpiecznym przejeździe przez trudniejsze odcinki.

Kluczowe Aspekty Uzyskiwania Zezwoleń Kategorii I i II

a) Dokumentacja: Wniosek o zezwolenie wymaga podania szczegółowych danych o pojeździe (numer rejestracyjny, liczba osi, dane właściciela), ładunku (wymiary, masa), trasie przejazdu (początek, koniec, miejscowości pośrednie) oraz terminie przewozu.

b) Rzeczywista Masa Całkowita (RMC): Zawsze bazujemy na RMC – faktycznej masie pojazdu z ładunkiem, a nie tylko na dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) pojazdu.

c) Planowanie trasy: Mimo że dla tych kategorii trasa nie jest tak szczegółowo uzgadniana jak dla wyższych, nadal warto zaplanować ją tak, by unikać wąskich przejazdów, niskich wiaduktów czy innych przeszkód.

d) Oznakowanie pojazdu: Niezależnie od kategorii, pojazd nienormatywny musi być odpowiednio oznakowany: tablice ostrzegawcze z żółtym tłem i czarnym obramowaniem, światła obrysowe, pomarańczowe światła błyskowe (tzw. koguty).

e) Współpraca z zarządcą drogi: W przypadku Kategorii I, kontakt z odpowiednim zarządcą drogi (gminnym, powiatowym, wojewódzkim lub GDDKiA) jest kluczowy. Starosta/Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego jest natomiast organem dla Kategorii II.

Wzory wniosków o zezwolenia Kategorii I i II

Wzory wniosków o wydanie zezwolenia różnią się w zależności od organu wydającego. Najbardziej aktualne i oficjalne dokumenty można pobrać bezpośrednio ze stron internetowych odpowiednich instytucji.

- Wzory wniosków dla zezwoleń Kategorii I i II można znaleźć na stronie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

- W przypadku zezwoleń na drogi lokalne, warto także sprawdzić strony internetowe właściwych Starostw Powiatowych, które są organami wydającymi te zezwolenia.

Podsumowanie

Zezwolenia Kategorii I i II są fundamentem transportu nienormatywnego. Chociaż dotyczą "mniejszych" przekroczeń, ich prawidłowe uzyskanie i przestrzeganie wymogów jest absolutnie niezbędne dla bezpieczeństwa i zgodności z prawem. Pozwalają one na przewóz wielu rodzajów ładunków, które codziennie wspierają rozwój infrastruktury i przemysłu.

Pamiętaj, że Platforma Poland-Transport.eu to cenne narzędzie, by znaleźć kontakty do doświadczonych przewoźników specjalizujących się w transporcie nienormatywnym, którzy pomogą Ci w uzyskaniu i przestrzeganiu wszystkich niezbędnych zezwoleń.