Zezwolenia Dwustronne – Czym są? | Transport poza UE

Zezwolenia Dwustronne: Klucz do Transportu Międzynarodowego poza Unią Europejską

Realizując drogowe przewozy międzynarodowe poza Unię Europejską i Europejski Obszar Gospodarczy (EOG), kluczowym i nieodłącznym elementem są zezwolenia dwustronne. Są to specyficzne dokumenty, które regulują przewóz drogowy rzeczy pomiędzy Polską a konkretnym krajem trzecim (nienależącym do UE), z którym Polska zawarła odpowiednie umowy międzynarodowe. Stanowią one fundamentalne narzędzie dla firm transportowych, które realizują przewozy na rynki wymagające indywidualnych ustaleń między państwami. W Polsce za ich wydawanie i zarządzanie odpowiada Główny Inspektorat Transportu Drogowego (GITD). Brak ważnego zezwolenia dwustronnego podczas kontroli drogowej w kraju trzecim może skutkować wysokimi karami, zatrzymaniem pojazdu, a nawet przepadkiem towaru.

Kiedy Zezwolenia Dwustronne są Wymagane? (Przewozy do Krajów Trzecich)

Zezwolenia dwustronne są niezbędne, gdy polski przewoźnik planuje zarobkowy transport drogowy rzeczy do, z, lub przez terytorium kraju, który nie jest członkiem Unii Europejskiej ani Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Dotyczy to również sytuacji, gdy dany kraj nie należy do systemu EKMT/ITF, lub gdy przewóz nie spełnia określonych warunków wydanych w ramach tego międzynarodowego porozumienia (np. ze względu na typ pojazdu lub rodzaj ładunku). Takie zezwolenia są wymagane, gdy dany kraj trzeci wymaga indywidualnego uzgodnienia przewozu na podstawie bilateralnych umów międzypaństwowych. Typowe kierunki, dla których często potrzebne są zezwolenia dwustronne, to kraje takie jak Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, niektóre kraje Bliskiego Wschodu. W praktyce, nawet jeśli dany kraj jest członkiem EKMT (np. Ukraina, Turcja, Serbia), zezwolenia dwustronne często są wykorzystywane jako alternatywa lub uzupełnienie dla kontyngentów EKMT, szczególnie w okresach wzmożonego zapotrzebowania na transport w danym kierunku lub gdy limity zezwoleń EKMT są wyczerpane. Zezwolenie dwustronne wystawia się zazwyczaj na jeden kurs (przejazd w jedną i drugą stronę), choć niektóre kraje dopuszczają również zezwolenia wielokrotne.

Rodzaje Zezwoleń Dwustronnych i Ich Specyfika

- Zezwolenia bilateralne (właściwe) uprawniają do wykonania przewozu między Polską a danym krajem trzecim, obejmując przewozy z załadunkiem z Polski do kraju docelowego i z załadunkiem z kraju docelowego do Polski. Najczęściej są to zezwolenia na jeden przewóz w obie strony (tam i z powrotem), co oznacza, że po wykonaniu podróży w obu kierunkach dokument traci ważność.
    
- Zezwolenia tranzytowe pozwalają na przejazd przez terytorium danego kraju trzeciego bez dokonywania załadunku lub wyładunku. Są one kluczowe, gdy trasa do docelowego kraju wiedzie przez państwa wymagające takich zezwoleń.
    
- Istnieją również zezwolenia na przewozy z/do kraju trzeciego (cross-trade lub trójstronne), które dotyczą przewozów między dwoma krajami trzecimi, gdzie pojazd jest zarejestrowany w Polsce. Są to najbardziej pożądane i najtrudniejsze do uzyskania zezwolenia dwustronne, często wydawane w bardzo ograniczonych ilościach.
    
- Niektóre kraje mogą wymagać specjalistycznych zezwoleń na przewóz ładunków specyficznych kategorii towarów: ponadgabaryty czy ADR.
    
- Należy pamiętać, że zezwolenie dwustronne to zazwyczaj fizyczny, papierowy dokument, który musi znajdować się w pojeździe podczas wykonywania przewozu. Każde zezwolenie jest przypisane do konkretnego typu przewozu (bilateralny, tranzytowy) i często do określonej kategorii pojazdu.

Kraje, z którymi Polska ma Umowy Dwustronne na Przewozy Drogowe

Polska posiada szeroką sieć umów bilateralnych w zakresie transportu drogowego z wieloma państwami spoza Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Poniżej przedstawiamy wybrane kraje, z którymi często konieczne jest posiadanie zezwoleń dwustronnych do realizacji przewozów. Należy pamiętać, że dostępność zezwoleń i konkretne zasady mogą zmieniać się co roku w zależności od negocjacji kontyngentów.

Przykładowe kraje, dla których wykorzystuje się zezwolenia dwustronne:

- Kraje Azji Centralnej: Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan.
- Kraje Kaukazu: Gruzja, Azerbejdżan, Armenia.
- Kraje Europy Wschodniej i Bałkanów: Mołdawia, Ukraina, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Macedonia Północna, Albania, Turcja.
- Inne kraje: Mongolia.

Ważna uwaga: Pełne i najbardziej aktualne informacje o kontyngentach zezwoleń dwustronnych dla poszczególnych krajów oraz o ewentualnych ograniczeniach zawsze znajdują się na oficjalnej stronie Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (GITD).

Kto Wystawia Zezwolenia Dwustronne i Kto Musi Je Posiadać?

Zezwolenia dwustronne muszą posiadać polscy przewoźnicy drogowi, którzy planują realizację przewozów poza obszar UE/EOG, na zasadach wynikających z umów dwustronnych z konkretnym państwem. W Polsce za dystrybucję i wydawanie polskich zezwoleń dwustronnych odpowiada Główny Inspektorat Transportu Drogowego (GITD). To GITD negocjuje coroczne kontyngenty z odpowiednimi władzami transportowymi krajów trzecich i następnie przydziela je polskim przewoźnikom. Zezwolenia te są udostępniane przewoźnikom za pośrednictwem systemu STAR (System Teleinformatyczny Agencji Rezerw), prowadzonego przez GITD, bądź wydawane bezpośrednio w punktach granicznych – w zależności od danego kraju.

Jak Uzyskać Zezwolenie Dwustronne? (Wymogi i Procedura)

Proces uzyskania zezwoleń dwustronnych, jest konkurencyjny i zależny od dostępnych kontyngentów. Wymaga on starannego monitorowania komunikatów GITD.

Najważniejsze wymogi, aby ubiegać się o zezwolenia na międzynarodowe przewozy w ramach umów dwustronnych, to przede wszystkim posiadanie ważnej licencji wspólnotowej. Firma musi wykazywać dobrą reputację oraz odpowiednią zdolność finansową, spełniając wymagania przewidziane w przepisach unijnych i krajowych. W wielu przypadkach GITD wymaga od przewoźników udokumentowania potrzeby uzyskania zezwoleń – np. poprzez przedstawienie umów z zagranicznymi kontrahentami lub potwierdzenie wcześniejszej aktywności w przewozach na określonych trasach. Ze względu na limitowany charakter zezwoleń dwustronnych, wnioski o ich przyznanie są przyjmowane zazwyczaj w określonych terminach (często na początku roku), zgodnie z ogłaszanymi przez GITD naborami.

Procedura wygląda następująco: GITD publikuje komunikaty o naborze wniosków na dany rok (lub na konkretne okresy). Przedsiębiorcy składają wnioski wraz z wymaganymi załącznikami i uzasadnieniem. GITD rozpatruje wnioski i przydziela zezwolenia dwustronne w ramach dostępnych kontyngentów dla poszczególnych krajów. Po pozytywnym rozpatrzeniu, przewoźnik uiszcza opłatę za wydane zezwolenie.

Czy zawsze potrzebne jest zezwolenie dwustronne?

Niektóre kraje mają podpisane z Polską lub Unią Europejską umowy, które znoszą obowiązek posiadania zezwoleń na określone typy przewozów. Dotyczy to zazwyczaj powrotu pustych pojazdów lub przewozów o charakterze pomocniczym (np. usługi serwisowe). W wyjątkowych przypadkach możliwe są również przejazdy bez zezwolenia na podstawie porozumień o liberalizacji transportu – jednak dotyczy to niewielkiej liczby krajów.

Ile Kosztują Zezwolenia Dwustronne i Jakie Są Ich Zasady?

Koszty zezwoleń dwustronnych są zróżnicowane i zależą od kraju, typu zezwolenia (bilateralne, tranzytowe, trójstronne) oraz od uzgodnień międzynarodowych. Opłaty za zezwolenia dwustronne w Polsce są ustalane na podstawie rozporządzeń Ministra Infrastruktury i wynoszą zazwyczaj od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za jedno zezwolenie jednorazowe (np. 150-300 zł za jednorazowe zezwolenie na jeden przewóz). Zezwolenia roczne, jeśli są dostępne, ich koszt może być wyższy, ale są rzadsze.

Ważna adnotacja: Podane koszty są poglądowe i mogą ulec zmianie. Zawsze zalecamy weryfikację aktualnych stawek bezpośrednio na oficjalnej stronie internetowej Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (GITD) lub poprzez bezpośredni kontakt z urzędem przed złożeniem wniosku, gdyż umowy bilateralne mogą być renegocjowane, wpływając na dostępność i ceny.

Kluczowe zasady i ograniczenia obejmują:

- Ścisłe przestrzeganie warunków: Każde zezwolenie dwustronne jest wydawane na konkretny rodzaj przewozu i trasę. Niewłaściwe użycie (np. próba użycia zezwolenia tranzytowego do załadunku/wyładunku) jest surowo karane.
    
- Brak kabotażu: Zezwolenia dwustronne nie uprawniają do wykonywania przewozów kabotażowych na terytorium kraju trzeciego.
    
- Fizyczny dokument: Zawsze należy mieć oryginał zezwolenia w pojeździe. Jego brak podczas kontroli, nawet jeśli zezwolenie zostało wydane, jest podstawą do nałożenia kary.
    
- Termin ważności: Jednorazowe zezwolenia są ważne tylko na jeden przewóz tam i z powrotem. Roczne zezwolenia mają ściśle określony okres ważności.
    
- Konsekwencje naruszeń: Nieprzestrzeganie warunków zezwolenia może skutkować bardzo wysokimi karami finansowymi, zatrzymaniem pojazdu, konfiskatą zezwolenia, a nawet cofnięciem innych uprawnień transportowych firmy.

Podsumowanie informacji o Zezwoleniach Dwustronnych

Zezwolenia dwustronne stanowią nieodzowny element dla polskich firm transportowych, które realizują transport międzynarodowy na rynki poza UE i EOG lub planują tego rodzaju przewozy – zwłaszcza tam, gdzie licencja wspólnotowa czy zezwolenia EKMT nie znajdują zastosowania. Ze względu na limitowaną liczbę zezwoleń i precyzyjnie określone zasady ich wykorzystania, kluczowe jest bieżące śledzenie komunikatów Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego oraz staranne planowanie operacji transportowych. Prawidłowe zarządzanie tymi dokumentami stanowi fundament legalnej i efektywnej działalności w zakresie przewozów do krajów trzecich.